Tarcza 4.0 -dopłaty do kredytów udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym COVID-19

2 lipca 2020 Ogólne

W dniu 24 czerwca 2020 roku, weszła w życie ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 zwana potocznie „Tarczą 4.0”. Poniżej przygotowaliśmy dla Państwa zestawienie najistotniejszych zmian w przepisach.

Dla uproszczenia i większej przejrzystości tekstu, ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568, 695 i 875) będzie nazywana skrótowo „Ustawą COVID 19”.

I. Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na podstawie umów zawartych do dnia 31 grudnia 2020 r. przedsiębiorcom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej w zw. z COVID 19.

1. Dopłaty znajdują zastosowanie do kredytów obrotowych odnawialnych i nieodnawialnych, udzielanych w złotych, przedsiębiorcom oraz podmiotom prowadzącym działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych.

2. Dopłaty stosuje się do kredytów udzielonych na podstawie umów kredytu zawartych:

- od dnia wejścia w życie ustawy;

- przed dniem wejścia w życie ustawy, jeżeli umowy te zostaną dostosowane do warunków określonych w Tarczy 4.0.

3. O udzielenie kredytu, do którego oprocentowania stosowana jest dopłata, tzw. „kredyt z dopłatą”, może ubiegać się przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki:

- na dzień 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiemwewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu;

- wykonuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą lub działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych, lub zawiesił wykonywanie tej działalności po dniu 1 lutego 2020 r. w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19;

- nie zaciągnął innego kredytu na podstawie ustawy;

- utracił płynność finansową, rozumianą jako zdolność do spłaty w terminie wymagalnych zobowiązań, lub jest zagrożony utratą płynności finansowej, w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19.

Umowy kredytu z dopłatą mogą być zawierane do dnia 31 grudnia 2020 r. Wniosek o udzielenie kredytu z dopłatą, zwany dalej „wnioskiem”, przedsiębiorca składa do banku, który zawarł z BGK umowę o współpracy w ramach udzielania kredytów z dopłatami. BGK publikuje na swojej stronie internetowej listę banków udzielających kredytów z dopłatami. Pomoc w formie dopłat może być łączona z pomocą de minimis.

II. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne.

Tarcza 4.0 wprowadza możliwość przeprowadzenia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, które jest prowadzone prawie całkowicie poza sądem.

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne jest wszczynane na podstawie zawarcia z doradcą restrukturyzacyjnym umowy oraz dokonania obwieszczenia o przeprowadzeniu restrukturyzacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Oznacza to, że otwarcie postępowania nie jest zależne od decyzji sądu, choć w okresie po otwarciu postępowania jest możliwe wyłączenie skutków otwarcia postępowania przez sąd, w przypadku działania dłużnika na szkodę wierzycieli.

Dokonanie powyższych czynności skutkuje wstrzymaniem egzekucji prowadzonych przeciwko przedsiębiorcy.

W trakcie trwania postępowania nie jest możliwe wypowiadanie umów najmu lub dzierżawy i spełnianie świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa objęte są układem, na zasadach obecnie obowiązujących w przyśpieszonym postępowaniu restrukturyzacyjnym (art. 256 i art. 252 Prawa restrukturyzacyjnego). Także dokonywanie potrąceń jest możliwe wyłącznie na zasadach obowiązujących w przyśpieszonym postępowaniu układowym.

Założeniem uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest jego maksymalne skróceniem w związku z czym przepisy przewidują, że wniosek o zatwierdzenie układu musi zostać złożony w ciągu 4 miesięcy od daty opublikowania obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli w w/w terminie nie zostanie zawarte porozumienie z wierzycielami, ochrona związana z wszczęciem postępowania wygaśnie.

Jednocześnie należy mieć nauwadze, że zgodnie z zapisami wprowadzonymi w ramach Tarczy 2.0, przedsiębiorca znajdujący się w postępowaniu restrukturyzacyjnym nie może skorzystać z jej rozwiązań. W konsekwencji przedsiębiorca, który skorzysta z uproszczonej procedury restrukturyzacyjnej, nie może się ubiegać np. o dofinansowanie do wynagrodzeń dla pracowników, czy o zwolnienie ze składek ZUS.

III. Rozszerzenie grona przedsiębiorców mogących ubiegać się o świadczenia postojowe.

Osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, wykonującym również umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług albo umowę o dzieło – w myśl nowych przepisów przysługuje świadczenie postojowe. Dotychczas osoby takie były wykluczone z grona przedsiębiorców, którzy mogli ubiegać się o te świadczenia.

Tarcza 4.0 wprowadza ponadto możliwość zwrócenia się z wnioskiem odofinansowanie wynagrodzenia pracowników nieobjętych przestojem w rozumieniu Kodeksu pracy, przestojem ekonomicznym w rozumieniu Ustawy COVID 19 czy obniżonym wymiarem czasu pracy. Na wynagrodzenia takich pracowników, istnieje możliwość uzyskania dofinansowywania ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości połowy tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

Zleceniobiorca sam może wystąpić o świadczenie postojowe do ZUS. Osoba zatrudniona na umowie cywilnoprawnej może samodzielnie wystąpić do ZUS o postojowe w sytuacji, gdy zleceniodawca odmówi złożenia wniosku w jej imieniu.

IV. Zmiany w prawie pracy.

Tarcza 4.0 wprowadza zmiany wpracy zdalnej:

Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy;
Środki pracy i materiały do pracy potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca;
Na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania;
Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca, dający zlecenie, zamawiający jest uprawniony do wypowiedzenia umownie ustanowionego zakazu konkurencji (wynikającego z stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług,umowy o dzieło) z zachowaniem 7 dniowego terminu wypowiedzenia. Uprawnienie to nie przysługuje stronie, która ma przestrzegać zakazu konkurencji.

U pracodawcy u którego nastąpił spadek obrotów gospodarczych o którym mowa w Ustawie COVID 19 wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę – obecnie 26.000 zł. Znajduje to zastosowanie odpowiednio w przypadku wypowiedzenia albo rozwiązania umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umowy o dzieło albo w związku z ustaniem odpłatnego pełnienia funkcji.

Pracodawcy u którego nastąpił spadek obrotów gospodarczych o którym mowa w Ustawie COVID 19 może zawiesić obowiązki: 1) tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, 2) dokonywania odpisu podstawowego, 3) wypłaty świadczeń urlopowych. Nie stosuje się również postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania, wprowadzonych na podstawie art. 4 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalających wyższą wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż określa ta ustawa. W takim przypadku stosuje się wysokość odpisu na ten fundusz określoną w tej ustawie.

Pracodawca ma możliwość przedłużenia w drodze porozumienia zmienionych warunków pracy do 6 miesięcy (obniżenia czasu pracy albo objęcia pracownika przestojem ekonomicznym niezależnie od ubiegania się o dofinansowania), z uwagi na istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń

V. Zwolnienie z podatku od przychodów z budynków.

Wprowadzono zwolnienie z podatku dochodowego od przychodów z budynku. Zwolnienie znajduje zastosowanie do przychodów ustalonych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. Zwolnienie dotyczy wszystkich podatników zarówno osób fizycznych jak i osób prawnych. Przepisy nie wprowadziły jakichkolwiek wymogów do spełnienia w celu uzyskania zwolnienia. Jest to szczególnie korzystne zwolnienie dla właścicieli galerii handlowych, domów towarowych, biurowców, magazynów, hoteli i innych budynków z przeznaczeniem powierzchni pod wynajem.

VI. Termin na wdrożenie nowego JPK.

Przesunięto termin obowiązkowego stosowania nowego JPK_VAT względem wszystkich przedsiębiorcówna dzień 1 października 2020 r.

VII. Przesunięto termin na złożenie informacji o cenach transferowych.

Termin do złożenia informacji o cenach transferowych, zarówno co do osób fizycznych, jaki osób prawnych przedłuża się:

do dnia 31 grudnia 2020 r. – w przypadku gdy termin ten upływa w okresie od dnia 31 marca 2020 r. do dnia 30 września 2020 r.;2)
o 3 miesiące – w przypadku gdy termin ten upływa w okresie od 1 października 2020 r. do 31 stycznia 2021 r.

VIII. Doprecyzowanie definicji powierzchni handlowej.

Przez powierzchnię handlową, rozumie się powierzchnię znajdującą się w obiekcie handlowym o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 niezależnie od celu oddania powierzchni do używania, w szczególności w celu sprzedaży towarów, świadczenia usług i gastronomii. Doprecyzowanie ma na celu uniknięcie wątpliwości, czy definicja obejmuje swoim zakresem również lokale, w których świadczone są usługi, w tym usługi gastronomiczne.

IX. Zmiany w uldze na złe długi.

Tarcza antykryzysowa 4.0 wprowadza zmiany w uldze na złe długi poprzez wcześniejszą możliwość skorzystania z ulgi. Wierzyciele którzy ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii, skorzystają z ulgi na złe długi w podatkach dochodowych już po upływie 30 dni od upływu umówionego terminu płatności. Oznacza to, że przychód można pomniejszyć, począwszy od okresu rozliczeniowego, w którym upłynie 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Przepisy nie definiują pojęcia negatywnych konsekwencji, gdyż w zależności od rodzaju i zakresu działalności, dla różnych przedsiębiorców pojęcie to jest odmiennie definiowane w zależności od indywidualnej sytuacji.

Powyższe rozwiązania, zarówno dla dłużników (wprowadzone wTarczy 1.0), jak i dla wierzycieli (wprowadzone w Tarczy 4.0), znajdują zastosowanie jedynie do podatków dochodowych. W uldze na złe długi odnośnie VAT nie wprowadzono zmian.

X. Wakacje kredytowe.

Wprowadzono możliwość zawieszenia wykonywania umowy kredytu – maksymalnie do 3 miesięcy.

Na wniosek kredytobiorcy, kredytodawca zawiesza wykonanie:

umowy o kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim,
2) umowy o kredyt hipoteczny w rozumieniu ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami
umowy o kredyt w rozumieniu art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe – jeżeli kredytobiorcą jest konsument.

Zawieszenie wykonania umowy kredytu, przysługuje kredytobiorcy, który po dniu 13 marca 2020 r. utracił pracę lub inne główne źródło dochodu. W przypadku w którym stroną umowy kredytowej, jest więcej niż jeden kredytobiorca, dla spełnienia tego warunku wystarczy utrata pracy lub innego głównego źródła dochodu przez jednego z nich.

W przypadku, gdy mamy więcej niż jedną umowę kredytową z danym kredytodawcą, wniosek o zawieszenie wykonania umowy może dotyczyć tylko jednej z tych umów.

Wykonanie umowy zostaje zawieszone z dniem doręczenia kredytodawcy wniosku, na okres wskazany przez kredytobiorcę we wniosku, nie dłuższy niż 3 miesiące.

W okresie zawieszenia wykonywania umowy kredytobiorca nie jest zobowiązany do dokonywania płatności wynikających z umowy kredytu, z wyjątkiem opłat z tytułu ubezpieczeń.

Okres zawieszenia wykonywania umowy nie jest traktowany jako okres kredytowania. Okres kredytowania oraz wszystkie terminy przewidziane w umowie ulegają przedłużeniu o okres zawieszenia wykonywania umowy.

XI. Wprowadzenie kontroli inwestycji podmiotów spoza Unii Europejskiej w spółkach mających siedzibę na terytorium RP.

Tarcza 4.0 wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (Dz. U. z 2020 r. poz. 117 i 284), które zdaniem rządu mają na celu spółek mających siedzibę na terytorium RP przed wrogim przejęciem przez firmy spoza Unii Europejskiej.

Podmiot z siedzibą lub obywatelstwem (dla osób fizycznych) poza krajem członkowskim Unii Europejskiej, który zamierza nabyć lub osiągnąć znaczące uczestnictwo lub dominację w spółce mającej siedzibę na terytorium RP, której przedmiot działalności jest ważny dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego musi uprzednio zawiadomić Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o takim zamiarze.

Wprowadzone przepisy wymieniają bardzo obszerny katalog przedsiębiorstw, których to dotyczy. Podmiotami objętymi ochroną są przedsiębiorcy z siedzibą w Polsce, których przychód ze sprzedaży i usług przekroczył na terytorium Polski równowartość 10 mln euro i którzy spełniają jeden z poniższych warunków:

są spółką publiczną w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,
posiadają mienie, które zostało ujawnione w wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej lub opracowują lub modyfikują oprogramowanie w obszarach wskazanych przez ustawę,
prowadzą działalności gospodarczej w jednej z dziedzin wskazanych w ustawie np. zajmujących się oprogramowaniem dla energetyki, transportem paliw, działalnością telekomunikacyjną, produkcją leków, przetwórstwem mięsa, mleka, zbóż oraz owoców i warzyw).

Prezes UOKiK może zgłosić sprzeciw wobec takich transakcji – decyzja ta jest podejmowana w sposób niezależny.
Brak zawiadomienia Prezes UOKiK podlega surowym karom: grzywnie do 50 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie.

XII. Pomniejszenie opłaty za użytkowanie wieczyste oraz czynsz przypadających Skarbowi Państwa.

Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości należącej do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej, należna za 2020 r. od przedsiębiorcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID19, podlega pomniejszeniu proporcjonalnie do liczby dni w tym roku, w których obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego oraz stan epidemii z powodu COVID-19, pod warunkiem zgłoszenia wniesienia opłaty w pomniejszonej wysokości staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej, przed upływem 31 stycznia 2021 r. oraz braku zaległości w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.

Nie pobiera się czynszu najmu i dzierżawy oraz należności za użytkowanie przypadających Skarbowi Państwa za okres kolejnych trzech miesięcy w 2020 r. następujących po miesiącu, w którym dokonano zgłoszenia (o którym mowa poniżej),z tytułu umów najmu, dzierżawy lub użytkowania zawartych na okres co najmniej trzech miesięcy w odniesieniu do nieruchomości należącej do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej, od przedsiębiorcy pod warunkiem zgłoszenia wnoszenia należności z pominięciem należności za wskazany we wniosku okres kolejnych trzech miesięcy staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej, lub kierownikowi państwowej jednostki organizacyjnej, na rzecz której ustanowiono trwały zarząd na podstawie art. 45 ust. 1 lub art. 60 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, przed upływem terminu do ich wniesienia oraz braku zaległości w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.

XIII. Zmiany w zamówieniach publicznych.

Przepisy Tarczy 4.0 przewidują obligatoryjną zmianę umowy w sprawie zamówienia publicznego w razie stwierdzenia, iż okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 wpływają na jej należyte wykonanie. O ile wcześniej wykonawca mógł prosić o zmianę umowy z uwagi na trudną sytuację wywołaną COVID-19 a zamawiający mógł się na to nie zgodzić, o tyle po wprowadzeniu przepisów tarczy 4.0, wykonawca może żądać zmiany umowy.

Wprowadza się zakaz potrącenia kar umownych z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, jeśli na należyte wykonanie umowy wpłynęły okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19. Zakaz ten obowiązuje w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19 i przez 90 dni od jego odwołania. Zamawiający nie może także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Jednocześnie w powyższym zakresie oraz terminie ulega zawieszeniu bieg terminu przedawnienia roszczeń zamawiającego z tym związanych.

Wprowadzony zostaje obowiązek zapłaty wynagrodzenia w częściach (po wykonaniu części umowy) lub zaliczkowania prac. Dotyczy to umów w sprawie zamówienia publicznego zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy.

Wprowadzone zostają zmiany w wysokości zabezpieczenia należytego wykonania umowy – ustala się je w wysokości nieprzekraczającej 5% lub - w przypadku zamówień o wysokim ryzyku – 10 % ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy. Zamawiający może dokonać częściowego zwrotu zabezpieczenia należytego wykonania umowy po wykonaniu części zamówienia, jeżeli przewidział taką możliwość w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

Zniesiono obowiązek żądania wadium w postępowaniach o szacunkowej wartości powyżej progów unijnych. Zamawiający nie jest więc już zobowiązany do żądania wadium, jednak nadal posiada taką możliwość.

Zamawiający od teraz wszczyna postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, jedynie zamieszczając ogłoszenie o zamówieniu na stronie internetowej.

XIV. Możliwość wydłużenia okresu ważności zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży, których ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii zachowują ważność przez dodatkowy okres 6 miesięcy od dnia utraty pierwotnego terminu ważności zezwolenia, pod warunkiem wniesienia proporcjonalnej opłaty za wydanie zezwolenia przed upływem pierwotnego terminu ważności zezwolenia,

XV. Wejście w życie zmian.

Zasadnicza większość przepisów weszła w życie z dniem 24 czerwca 2020 roku z wyjątkiem:

Przepisów dotyczących wprowadzenie kontroli inwestycji podmiotów spoza Unii Europejskiejw spółkach mających siedzibę na terytorium RP, które wchodzą w życie od – 24 lipca 2020 roku;
Przepisów dotyczących zmian w zamówieniach publicznych, które wchodzą w życie od – 1 lipca 2020 roku.