Przedawnienie roszczeń

Czym jest przedawnienie?

W świetle prawa istnieje możliwość, że chociaż dana osoba będzie miała długi, wcale nie będzie musiała ich spłacać i nikt jej do tego nie zmusi - pozwala na to instytucja przedawnienia.

A czym właściwie jest „przedawnienie”? Jest to instytucja prawa cywilnego, która powoduje, że po upływie określonego czasu dłużnik może skutecznie uchylić się od zapłaty swojego długu. Dzieje się tak, kiedy wierzyciel przez określony w ustawie okres czasu nie podejmuje żadnych działań, aby uzyskać zwrot długu. Jednakże to nie znaczy, że ten dług przestał istnieć. Może on w każdym momencie zostać uregulowany przez dłużnika, jeśli tego sam zechce.

Przedawnienie jest złożoną instytucją prawa cywilnego, która wywiera presję na wierzycielach, by w niedługim czasie dochodzili swoich wierzytelności. Pozwala to na usunięcie stanu niepewności prawnej, gdy uprawniony przez długi czas nie wykonuje swoich uprawnień wobec dłużnika, który po upłynięciu określonego czasu, nie jest już zobowiązany do spłaty swoich długów.

 

Zarzut przedawnienia

Jeśli dłużnik nie chce uregulować przedawnionej należności to wystarczy, że podniesie zarzut przedawnienia danej wierzytelności – po prostu poinformuje wierzyciela, że jego roszczenie uległo przedawnieniu, i uniknie zapłaty długu, nie ponosząc żadnych konsekwencji. Wtedy wierzyciel nie ma możliwości zmuszenia dłużnika do uregulowania długu czy to na drodze sądowej, czy też egzekucyjnej.

Co do zasady sąd nie bierze pod uwagę zarzutu przedawnienia  z urzędu tzn. że dłużnik sam musi podnieść zarzut, chyba że jest konsumentem. Wówczas sąd z urzędu zbada czy nie doszło do przedawnienia roszczeń.

Warto jednak pamiętać o tym, że w bardzo wyjątkowych sytuacjach sąd może uznać zarzut przedawnienia za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, czyli ogólnie przyjętymi normami moralnymi, co skutkować może jego nieuwzględnieniem – na przykład w  sytuacji, w której sąd uzna, że opóźnienie w dochodzeniu przedawnionego roszczenia jest spowodowane wyjątkowymi przesłankami, które uzasadniają opóźnienie i nie jest ono nadmierne.

Co do zasady przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe – te, które można wyrazić w pieniądzu. Termin przedawnienia określają przepisy i jest on inny w zależności od rodzaju roszczenia. Z tego względu jedne długi przedawniają się już po roku, a inne dopiero po 3 latach lub nawet 6.

 

Przerwanie biegu przedawnienia

Instytucja przedawnienia przewiduje również konstrukcję przerwania biegu terminu przedawnienia, czy też zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Przerwanie biegu terminu przedawnienia jest jednoznaczne z tym, że od danego momentu termin przedawnienia będzie liczony od nowa i przedłużają się możliwości dochodzenia przez wierzyciela należności w sądzie, np. kiedy przed upływem terminu przedawnienia dłużnik uzna swój dług. Przerwać można tylko taki termin przedawnienia, który jeszcze nie upłynął.

W kontekście przedawnienia ważną rolę odgrywa również kwestia uznania długu. Uznanie właściwe to umowa miedzy wierzycielem a dłużnikiem, w której dłużnik potwierdza istnienie długu. Z uznaniem niewłaściwym mamy do czynienia w sytuacji, w której dłużnik jedynie oświadcza, że jest świadomy istnienia swojego długu w jakiejkolwiek formie, przykładowo prosząc o rozłożenie długu na raty. Bardzo łatwo o nawet przypadkowe uznanie niewłaściwe, ponieważ chodzi tu o jakąkolwiek wypowiedź, która świadczy o tym, że dłużnik wie o swoim długu. Obie formy uznania przed upływem terminu przedawnienia, przerywają bieg terminu. Natomiast w sytuacji, gdy dłużnik dokonał uznania właściwego po upływie terminu przedawnienia – jest to jednoznaczne ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia. Dłużnik pozbawia się w ten sposób swojej skutecznej broni w walce z wierzycielem.

 

Zawieszenie biegu przedawnienia.

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia oznacza, że na jakiś okres czasu upływ terminu jest wstrzymany i nie biegnie, a  okresu trwania zawieszenia nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu przedawnienia. Po ustaniu przyczyn zawieszenia czas sprzed zawieszenia sumuje się z czasem po zawieszeniu. Przykładowo dotyczy to roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom –zawieszenie trwa przez okres trwania władzy rodzicielskiej.