Ułatwienie zabezpieczenia roszczeń w sprawach do 75 tys PLN.

Automatyzm zabezpieczenia w sprawach o wartości do 75 000 zł.

Od jakiegoś czasu w polskim postępowaniu cywilnym funkcjonuje rozwiązanie, które znacząco ułatwia przedsiębiorcom dochodzenie należności pieniężnych. Wprowadzenie art. 730¹ § 2¹ k.p.c. w związku z ustawą o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (tzw. ustawa antyzatorowa) zmieniło zasady udzielania zabezpieczenia, opartego jak dotąd na obowiązku wykazania przez powoda dwóch odrębnych przesłanek: uprawdopodobnienia roszczenia i interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Obecnie w określonych przypadkach ustawodawca przyjął założenie, że interes prawny istnieje z mocy samego prawa – bez potrzeby jego dowodzenia.

Zabezpieczenie powództwa to narzędzie pozwalające wierzycielowi uzyskać ochronę jeszcze przed zakończeniem procesu. Ma ono zagwarantować, że przyszły wyrok będzie można faktycznie wykonać. Oznacza to, że sąd na wniosek powoda nakazuje zajęcie rachunku bankowego dłużnika, jego wynagrodzenia lub innych składników majątku, co jest egzekwowane przez komornika.

Zgodnie z omawianym przepisem, jeżeli powód dochodzi zapłaty z tytułu transakcji handlowej, której wartość nie przekracza 75 000 zł, a należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu płatności minęły co najmniej trzy miesiące, interes prawny uważa się za uprawdopodobniony. Oznacza to, że sąd nie bada już tej przesłanki – wystarczające jest wykazanie samego roszczenia, a właściwie prawdopodobieństwa jego istnienia. Taki mechanizm, który można określić jako „automatyzm zabezpieczenia”, znacząco przyspiesza i upraszcza uzyskanie ochrony przez przedsiębiorcę.

Określenie wartości transakcji handlowej budzi w praktyce pewne wątpliwości. W przypadku świadczeń ciągłych nie jest jasne, czy należy sumować wartości poszczególnych faktur wystawianych w ramach współpracy, czy też przyjąć łączną wartość wynikającą z umowy. W orzecznictwie brak jednolitego stanowiska – sądy prezentują odmienne podejścia do tego zagadnienia.

Celem wprowadzenia tej regulacji było przeciwdziałanie zatorom płatniczym, które szczególnie dotykają małych i średnich przedsiębiorców. W praktyce przepis pozwala na szybkie uzyskanie zabezpieczenia jeszcze przed rozstrzygnięciem sprawy, np. poprzez zajęcie rachunku bankowego dłużnika. Tym samym przedsiębiorca nie musi już wykazywać, że grozi mu niewypłacalność kontrahenta czy utrudniona egzekucja – ustawodawca przyjął, że takie ryzyko jest we wskazanych wypadkach domyślne.

Dla przedsiębiorców będących wierzycielami przepis ten stanowi istotne wzmocnienie pozycji procesowej i realną ochronę przed utratą płynności finansowej. Jednocześnie pokazuje zmianę filozofii postępowania zabezpieczającego – od indywidualnego dowodzenia potrzeby ochrony ku systemowemu domniemaniu jej zasadności. W ten sposób ustawodawca przywraca równowagę między stronami transakcji handlowych, upraszczając dochodzenie należności i ograniczając ryzyko długotrwałej egzekucji.