Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii

W dniu 28 czerwca 2016 roku w Dzienniku Ustaw pod poz. 925 opublikowana została ustawa z dnia 22 czerwca 2016 roku o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (dalej: „Nowelizacja”). Wprowadza ona szereg zmian w ustawie z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii, w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, w ustawie z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej oraz w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym. Niniejsze opracowanie skupia się na zmianach w ustawie z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii (dalej: „Ustawa o OZE”).

 

        1. Obowiązki sprzedawcy zobowiązanego

 

Wynikająca z Nowelizacji zmiana art. 42 ust. 1 Ustawy o OZE powoduje istotne zawężenie kręgu wytwórców, od których sprzedawca zobowiązany ma obowiązek dokonać zakupu oferowanej energii elektrycznej. Obowiązek ten zgodnie z nowymi zasadami dotyczyć ma bowiem tylko energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii o łącznej mocy elektrycznej mniejszej niż 500 kW (to ograniczenie nie dotyczy instalacji wykorzystujących wyłącznie biogaz rolniczy do produkcji energii elektrycznej).  

Zgodnie z nową treścią art. 42 ust. 1 Ustawy o OZE:

„Z uwzględnieniem art. 80 ust. 9, sprzedawca zobowiązany dokonuje zakupu oferowanej energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wytworzonej w: (i) instalacji odnawialnego źródła energii innej niż mikroinstalacja, o łącznej mocy elektrycznej mniejszej niż 500 kW, w tym energii elektrycznej wytworzonej w okresie rozruchu technologicznego tej instalacji, w której energia elektryczna została wytworzona po raz pierwszy przed dniem wejścia w życie rozdziału 4; (ii) instalacji odnawialnego źródła energii innej niż mikroinstalacja albo instalacji wykorzystującej wyłącznie biogaz rolniczy do wytworzenia energii elektrycznej, o łącznej mocy elektrycznej mniejszej niż 500 kW, zmodernizowanej po dniu wejścia w życie rozdziału 4; (iii) instalacji odnawialnego źródła energii wykorzystującej wyłącznie biogaz rolniczy do wytworzenia energii elektrycznej, w tym energii elektrycznej wytworzonej w okresie rozruchu technologicznego tej instalacji, w której energia elektryczna została wytworzona po raz pierwszy przed dniem wejścia w życie rozdziału 4; (iv) instalacji odnawialnego źródła energii wykorzystującej wyłącznie biogaz rolniczy do wytworzenia energii elektrycznej, zmodernizowanej po dniu wejścia w życie rozdziału 4.”

Przepis w zmienionym kształcie ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2018 roku. Oznacza to, że jeszcze przez niecałe półtora roku wytwórcy w instalacjach powyżej 500 kW, którzy do tej pory mieli prawo do żądania zakupu wytworzonej energii przez sprzedawcę zobowiązanego, będą mieli zapewniony zbyt wytworzonej w instalacji OZE energii elektrycznej.

Ponadto, zgodnie z art. 6 ust. 1 Nowelizacji, wytwórca energii elektrycznej, który wytworzył po raz pierwszy energię elektryczną w instalacji odnawialnego źródła energii innej niż mikroinstalacja po dniu wejścia w życie rozdziału 4 (tj. po 1 lipca 2016 roku), może do dnia 31 grudnia 2016 roku sprzedawać tę energię z zastrzeżeniem, że wytworzona energia będzie w całości wprowadzana do sieci i sprzedawana na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany.

Wytwórca taki, w terminie 14 dni przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii, składa do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pisemne oświadczenie, że energia elektryczna wytworzona w tej instalacji będzie w całości wprowadzana do sieci i sprzedawana na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany.

O ile z treści powołanego przepisu wynika, że wytwórca, który po raz pierwszy wyprodukował energię w instalacji po 1 lipca 2016 roku będzie mógł sprzedawać wytworzoną energię tylko do 31 grudnia 2016 roku, to należy przypuszczać, że ustawodawcy chodziło o dokonywanie sprzedaży gwarantowanej w ramach istniejącego systemu wsparcia, to jest sprzedaży na rzecz sprzedawcy zobowiązanego. Należy ponadto zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 6 ust. 7 Nowelizacji, w przypadku wygrania aukcji przez wytwórcę, o którym mowa w art. 6 ust. 1 Nowelizacji, 15-letni okres sprzedaży energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii po cenie ustalonej w aukcji rozpoczyna się od dnia następującego po dniu wygrania aukcji przez tego wytwórcę i trwa nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2035 roku. Z brzmienia tego przepisu wynika jednoznacznie, że ustawodawca nie przewiduje, że wytwórcy, o których mowa w art. 6 ust. 1 Nowelizacji po 31 grudnia 2016 roku nie będą mogli w ogóle sprzedawać energii elektrycznej, ponieważ przewiduje się sprzedaż tej energii po cenie ustalonej na aukcji. 

 

    2. Nowe definicje

 

    (i) Instalacja odnawialnego źródła energii

Nowelizacja wprowadza nową definicję instalacji odnawialnego źródła energii, która różni się znacząco od definicji dotychczas obowiązującej ustawie o OZE. Zgodnie z nową definicją, instalację odnawialnego źródła energii stanowi wyodrębniony zespół: (a) urządzeń służących do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy, w których energia elektryczna lub ciepło są wytwarzane z odnawialnych źródeł energii lub (b) obiektów budowlanych i urządzeń stanowiących całość techniczno-użytkową służący do wytwarzania biogazu rolniczego – a także połączony z tym zespołem magazyn energii, w tym magazyn biogazu rolniczego.

W związku z powyższą zmianą, od 1 lipca 2016 roku za jedną instalację uznawany będzie taki wyodrębniony zespół urządzeń, który posiada jedno lub więcej miejsc przyłączenia oraz, który wytwarza energię z jednego lub większej liczby odnawialnych źródeł energii. Do tej pory elementem definicyjnym instalacji odnawialnego źródła energii było przyłączenie w jednym miejscu przyłączenia oraz jednorodzajowość odnawialnych źródeł energii.

    (ii) Prosument

Nowelizacja wprowadza również definicja prosumenta, którym zgodnie z nowym brzmieniem Ustawy o OZE jest odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą regulowaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Nowelizacja wprowadza ponadto nowe regulacje w odniesieniu do funkcjonowania prosumentów na rynku OZE, o czym szerzej w pkt. 5 poniżej.

    (iii) Pozostałe definicje

W Nowelizacji znalazły się też nowe definicje w związku z wprowadzaniem do ustawy o OZE nowych kategorii podmiotów: klastra energii oraz spółdzielni energetycznej. Pojawiają się ponadto definicje biomasy lokalnej, drewna energetycznego (w miejsce drewna pełnowartościowego), magazynu energii (w miejsce magazynu energii elektrycznej), hybrydowej instalacji odnawialnego źródła energii, umowy kompleksowej.  

 

    3. Podmioty uprawnione do otrzymywania świadectw pochodzenia

 

Zgodnie z przyjętą w Nowelizacji treścią art. 44 ustawy o OZE, świadectwa pochodzenia będą przysługiwały wytwórcom energii w instalacjach niezależnie od zainstalowanej mocy instalacji. W tym zakresie naprawiono błąd legislacyjny, który pojawił się w projekcie Nowelizacji, polegający na tym, że w zakresie podmiotów uprawnionych do otrzymywania świadectw pochodzenia wprowadzono odwołanie do art. 42 ust. 1 ustawy o OZE, który wskazuje ograniczony krąg wytwórców, od których sprzedawca zobowiązany ma obowiązek dokonać zakupu wytworzonej energii elektrycznej – zob. pkt 1 powyżej. W myśl nowo przyjętych przepisów, wytwórcy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, o której mowa w art. 41 ust. 1 pkt 2 (w mikroinstalacji), oraz wytwórcy energii elektrycznej
z odnawialnych źródeł energii w instalacji odnawialnego źródła energii innej niż mikroinstalacja:
(i) w której energia elektryczna została wytworzona po raz pierwszy przed dniem wejścia w życie rozdziału 4, (ii) w której energia elektryczna została wytworzona po raz pierwszy przed dniem wejścia w życie rozdziału 4, zmodernizowanej po dniu wejścia w życie rozdziału 4 – przysługuje świadectwo pochodzenia tej energii potwierdzające jej wytworzenie z odnawialnych źródeł energii, zwanej dalej „świadectwem pochodzenia”.

Treść i sens art. 44 ustawy o OZE pozostaje bez zmian w stosunku do przepisu dotychczas obowiązującego w Ustawie o OZE. Zatem zgodnie z Nowelizacją świadectwa pochodzenia przysługiwać będą wszystkim wytwórcom, którzy wyprodukowali energię po raz pierwszy przed wejściem w życie rozdziału 4 (oraz w instalacji zmodernizowanej po dniu wejścia w życie rozdziału 4) niezależnie od mocy zainstalowanej  instalacji z zastrzeżeniem aktualnych i występujących w ustawie o OZE ograniczeń w stosunku do instalacji zmodernizowanych po wejściu w życie rozdziału 4 (zgodnie z art. 44 ust. 6 Ustawy o OZE świadectwo pochodzenia w instalacji zmodernizowanej po dniu wejścia w życie rozdziału 4, przysługuje w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozdziału 4, natomiast zgodnie z art. 44 ust. 7 ustawy o OZE w instalacjach zmodernizowanych świadectwo pochodzenia przysługuje proporcjonalnie do przyrostu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej tej instalacji).

Wskazać należy, że Ustawa o OZE wprowadza ponadto pewne warunki dla dokonywanej modernizacji, przewidując, że tylko niektóre zmodernizowane instalacje mogą korzystać ze wsparcia, np. zgodnie z art. 42 ust. 7 Ustawy o OZE (przepis ten pozostaje bez zmian), energia elektryczna wytworzona z odnawialnych źródeł energii w instalacji zmodernizowanych po wejściu w życie rozdziału 4, może zostać zakupiona wyłącznie w przypadku, gdy: (1)  urządzenia wchodzące w skład tej instalacji, służące do wytwarzania tej energii, zamontowane w czasie modernizacji zostały wyprodukowane nie później niż w terminie 48 miesięcy przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w tej zmodernizowanej instalacji; (2)  w wyniku modernizacji tej instalacji nastąpił przyrost łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej; (3)  nakłady na modernizację tej instalacji wyniosły co najmniej 30% wartości początkowej modernizowanej instalacji; (4)  zmodernizowana instalacja odnawialnego źródła energii nie będzie wykorzystywana do wytwarzania energii elektrycznej z biomasy, biopłynów, biogazu lub biogazu rolniczego w instalacjach spalania wielopaliwowego, z wyłączeniem dedykowanych instalacji spalania wielopaliwowego.

W kontekście cytowanego powyżej art. 42 ust. 7 oraz art. 44 ust. 6 Ustawy o OZE istnieje pewne ryzyko, że cała instalacja (nie tylko zmodernizowana część) zostanie wyłączona z dotychczasowego systemu wsparcia, nadal bowiem nie jest pewne, jaką interpretację przyjmie Ministerstwo Energii w tym zakresie oraz jak te przepisy stosować będzie Urząd Regulacji Energetyki. Biorąc jednak pod uwagę że, celem autorów Ustawy o OZE jest „wypchnięcie” wytwórców ze starego systemu wsparcia do systemu aukcji, można spodziewać się, że powyższe przepisy będą interpretowane w ten sposób, że w przypadku modernizacji instalacji po wejściu w życie rozdziału 4, cała instalacja nie będzie miała prawa do otrzymywania świadectw pochodzenia.

 

    4. Aukcje

 

W zmodyfikowanym systemie aukcyjnym wprowadzono podział na koszyki technologiczne. Aukcje przeprowadzać się będzie odrębnie w ramach poszczególnych koszyków technologicznych dla instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW i większej niż 1 MW. Wprowadzony został podział na następujące koszyki technologiczne:

1. instalacje odnawialnego źródła energii o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej, łącznej bez względu na źródło pochodzenia, większym niż 3504 MWh/MW/rok;
2. instalacje odnawialnego źródła energii wykorzystujące do wytworzenia energii elektrycznej ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych i komunalnych, pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpadów
3. z uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych, zgodnie z przepisami o odpadach w zakresie kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów;
4. instalacje odnawialnego źródła energii,  w których emisja CO₂ jest nie większa niż 100 kg/MWh, o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej większym niż 3504 MWh/MW/rok;
5. dla członków klastra energii;
6. dla członków spółdzielni energetycznej;
7. instalacje odnawialnego źródła energii wykorzystujące wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarzania energii elektrycznej;
8. inne niż wyżej wymienione.

 

    5. Zmiany dotyczące prosumentów

 

Dotychczasowy system taryf gwarantowanych dla prosumentów zastąpiono systemem upustów, polegającym na tym, że prosument może rozliczać różnicę między wytworzoną przez siebie energią elektryczną a energią pobraną. Za przekazanie nadwyżek nieskonsumowanej energii do sieci prosumentom przysługuje opust na energię pobraną. Rozliczanie z zakładem energetycznym ma następować w okresach rocznych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o OZE, sprzedawca zobowiązany dokonuje rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej przez prosumenta do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w stosunku ilościowym 1 do 0,7 z wyjątkiem mikroinstalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 10 kW, dla których ten stosunek ilościowy wynosi 1 do 0,8.

 

    6. Wejście w życie

 

Nowelizacja weszła w życie z dniem 1 lipca 2016 roku, z wyjątkiem przepisów: (i) odnoszących się do upoważnień dla ministrów do wydania rozporządzeń wykonawczych, które wejdą w życie z dniem 31 sierpnia 2016 roku, (ii) odnoszących się do formy składanych oświadczeń przy przystępowaniu do aukcji oraz występowaniu o wydanie świadectwa pochodzenia i innych, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku, (iii) odnoszących się do udziału klastrów energii i spółdzielni energetycznych w aukcjach energii, które wejdą w życie z dniem 1 lipca 2017 roku, (iv) kręgu wytwórców uprawnionych do żądania zakupu energii elektrycznej przez sprzedawcę zobowiązanego, który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2018 roku.

 

Radosław Kołodziej

Magdalena Nogal