Odszkodowanie z OC za szkody w pojeździe.

Wbrew publicznemu przekonaniu posiadaczy pojazdów mechanicznych, odszkodowanie przysługujące od zakładu ubezpieczeń na podstawie umowy ubezpieczenia za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów obejmuje wyłącznie niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy.

 Sąd Najwyższy w uchwale z 6.10.2022 r. (III CZP 119/22) udzielił odpowiedzi na następujące pytanie prawne:

 „Czy zakład ubezpieczeń może obniżyć należne odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów o rabaty oraz ulgi na części i materiały służące do naprawy pojazdu, możliwe do uzyskania w ramach współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem w zakresie likwidacji szkody z odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody w procesie naprawy pojazdu (art. 362 KC w zw. z art. 354 § 2 KC)?”.

Powyższe zagadnienie prawne pojawiło się w sprawie z powództwa przeciwko firmie ubezpieczeniowej. Sąd  zasądził od uwzględnił powództwo co do zasady ale nie uwzględnił żądania zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy. Podstawę dla ustalenia kosztów restytucji stanowiły ceny części oryginalnych z uwzględnieniem rabatów na części zamienne i materiały lakiernicze, gdyż uprawniony został o nich należycie poinformowany, wobec czego powinien z nich skorzystać aby zapobiec powiększeniu szkody.

Sąd Najwyższy wskazał, że  przede wszystkim poszkodowany musi mieć prawo wyboru sposobu naprawienia poniesionej przez niego szkody, oraz że zdarzenia późniejsze, które wystąpią już po powstaniu szkody i mieszczą się w granicach właścicielskich decyzji poszkodowanego, nie powinny wpływać negatywnie na jego prawo do odszkodowania, ani zasadniczo rzutować na jego wysokość czy sposób ustalenia.

Zakres odszkodowania ubezpieczeniowego obecnie wyznaczany jest przez art. 36 ust. 1 ustawy z 22.5.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

SN doszedł do wniosku, że w formule „niezbędnych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy” nie mieści się automatyczne stwierdzenie, że odszkodowanie przysługujące od zakładu ubezpieczeń z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, może być każdorazowo obniżone o rabaty oraz ulgi na części i materiały służące do naprawy pojazdu. Nie można jednak także z góry wykluczyć możliwości uwzględnienia rabatów i ulg, o ile na podstawie okoliczności konkretnej sprawy będzie możliwe przyjęcie, że mieszczą one, czy wręcz współkształtują, niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy. Kwestia ta należy do materii postępowania dowodowego i powinna być ustalona przez sąd ze szczególnym uwzględnieniem wniosków wynikających z opinii biegłego.

Ponadto niezbędne jest ustalenie tego, czy ceny z uwzględnieniem rabatów i ulg są faktycznie stosowane przez ubezpieczyciela na rynku lokalnym, oraz czy możliwość skorzystania z nich przez poszkodowanego nie jest związana ze szczególnymi trudnościami. Ocena w tym zakresie powinna być dokonywana z odpowiednią dozą ostrożności, bowiem istnieje ryzyko, że odwoływanie się do rzekomych rabatów i ulg może stanowić łatwy sposób na sztuczne obniżenie odszkodowania należnego poszkodowanemu, godzić w jego prawo wyboru sposobu likwidacji szkody czy też w prawo do podjęcia decyzji, aby pojazdu w ogóle nie naprawiać.

Należało również zwrócić uwagę na to, że niezbędność i zasadność ekonomiczna kosztów naprawy pojazdu stanowią górną granicę zakresu świadczenia odszkodowawczego, ponieważ poszkodowany nie może uzyskać odszkodowania w wysokości, która czyniłaby go bezpodstawnie wzbogaconym.