Beneficial owner a rzeczywisty właściciel w rozumieniu przepisów ustaw o podatku dochodowym
Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy „PIT”) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy „CIT”) znaczenia ma pojęcie „beneficial owner”, czyli rzeczywistego właściciela. Pojęcie to ma charakter uniwersalny i może być rozumiane szeroko. Termin „beneficial owner” wiąże się ściśle z kwestiami podatkowymi dotyczącymi unikania podwójnego opodatkowania.
Zgodnie z definicją rzeczywistym właścicielem jest podmiot, który:
- otrzymuje należności dla własnej korzyści,
- nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym do przekazania całości lub części danej należności innemu podmiotowi,
- prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą.
Podstawa do rozumienia i interpretowania omawianego pojęcia została zawarta w ogłoszonym na początku 2023 roku wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku (sygn. I SA/Bk 6/23). Stan faktyczny sprawy odnosił się do sytuacji, w której jedynym udziałowcem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością była inna spółka, która uczestniczyła w transakcji pierwszej spółki. Kwestionowanym problemem było to, czy spółka posiadająca udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością była rzeczywistym właścicielem środków przekazywanych w tej transakcji, czy tylko w niej pośredniczyła i tym samym musiała odprowadzić podatek.
Sąd, żeby rozwiązać tę kwestię, odniósł się do międzynarodowego pojęcia „beneficial owner” oraz do elementów jego definicji. Kluczowe, w tym przypadku jest sformułowanie „otrzymuje należności dla własnej korzyści”. Sąd bowiem podkreślił, że rzeczywistym właścicielem będzie tylko taki podmiot, który faktycznie i bezpośrednio korzysta z danego dochodu. Innymi słowy podmiot, który tylko formalnie dysponuje uzyskanym dochodem, czy też wyłącznie pośredniczy w transakcjach, nie mogąc rozporządzać dochodem, nie może być rozumiany jako „beneficial owner”. Tylko podmiot, który ma pełne, niczym nieograniczone władztwo nad swoim dochodem może korzystać z przywilejów jakie oferuje bycie rzeczywistym właścicielem.