Nowe obowiązki dla przedsiębiorców - Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów.

13 grudnia 2024 roku wejdzie w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Regulation, Rozporządzenie GPSR), które zastąpi obecne regulacje w tym zakresie, czyli dyrektywę w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów oraz dyrektywę w sprawie produktów imitujących żywność.

Celem rozporządzenia jest ochrona konsumentów przez zapewnienie zwiększonego bezpieczeństwa produktów.

Nowe regulacje obejmą wszystkie produkty, zarówno nowe i używane, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia na rynku UE, również te związane z nowymi technologiami oraz te sprzedawane online. Wyjątkiem są produkty, które regulowane są przez przepisy szczególne, takie jak leki i żywność.

Rozporządzenie stanowi, że podmioty gospodarcze mogą wprowadzać do obrotu lub udostępniać na rynku tylko produkty bezpieczne, czyli takie które podczas zwykłego używania nie stwarzają jakiegokolwiek ryzyka lub jedynie minimalne ryzyko, odpowiadające wysokiemu poziomowi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów.

Rozporządzenie wymienia elementy, które należy uwzględnić dokonując oceny, czy dany produkt jest produktem bezpiecznym. Są nimi między innymi: wygląd produktu (zwłaszcza jeśli przypomina żywność czy przedmiot używany przez dzieci), właściwości produktu, jego oddziaływanie na inne produkty, sposób prezentacji (opakowanie, informacje o bezpieczeństwie) i kategorie konsumentów używających produktu.

Nowe regulacje nakładają szereg obowiązków na producentów, importerów i dystrybutorów. W przypadku podejrzenia, że na rynku znajduje się produkt niebezpieczny, te podmioty gospodarcze obowiązane są poinformować odpowiednie jednostki za pośrednictwem portalu Safety Business. Ponadto, mają za zadanie współpracować z organami nadzoru, udostępniać im informacje na temat produktów oraz zaoferować konsumentom określone środki zaradcze w przypadku wycofania produktu.

Zgodnie z Rozporządzeniem GPSR producentem jest każda osoba fizyczna lub prawna, która wytwarza produkt lub która zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i sprzedaje ten produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym. Producenci są zobowiązani do przeprowadzenia wewnętrznej analizy ryzyka oraz sporządzenia dokumentacji technicznej zawierającej co najmniej ogólny opis produktu i jego właściwości istotne dla oceny bezpieczeństwa. Na opakowaniu produktu producenci muszą umieścić widoczny i czytelny element umożliwiający identyfikację, jak np. numer produktu i kod EAN. Ponadto, producenci powinni opatrzyć produkt swoim imieniem i nazwiskiem lub nazwą albo znakiem towarowym, swoim adresem pocztowym i elektronicznym. Do tego producent musi dołączyć jasne instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa, chyba że produkt może być bezpiecznie używany bez takich instrukcji.

Importer to każda osoba fizyczna lub prawna, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii i wprowadza do obrotu w Unii produkt pochodzący z państwa trzeciego. „Wprowadzenie do obrotu” oznacza udostępnienie produktu na rynku UE po raz pierwszy, czyli dostarczenie go do celów dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynku Unii w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie. Importerzy również zobowiązani są opatrzeć produkt swoją nazwą i adresami - do korespondencji oraz elektronicznym. Muszą dołączyć instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa (jeżeli produkt nie może być używany bezpiecznie i w sposób zamierzony przez producenta bez takich instrukcji).

Dystrybutorem w świetle rozporządzenia GPSR jest każdy w łańcuchu dostaw, kto nie jest importerem lub producentem, a udostępnia produkt na rynku. Dystrybutor ma obowiązek weryfikowania czy producent i importer spełnili swoje obowiązki, o których mowa powyżej.

Ponadto Rozporządzenie GPSR wprowadza szereg szczególnych obowiązków dla dostawców internetowych platform handlowych. Między innymi muszą oni utworzyć punkty kontaktowe do bezpośredniej komunikacji w kwestiach bezpieczeństwa dla organów nadzoru rynku i dla ogółu społeczeństwa, zarejestrować się i korzystać z portalu Safety Gate oraz wdrożyć wewnętrzne procedury dotyczące bezpieczeństwa.

Nowe regulacje uściślają zasady nadzoru rynku i uprawnienia organów krajowych. Wskazują, że państwa członkowskie mają obowiązek ustanowić skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje za naruszenie przepisów rozporządzenia. Polski projekt ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów przewiduje, że kary pieniężne za niewypełnienie przez poszczególne podmioty obowiązków wynikających z Rozporządzenia GPSR mogą wynieść do 1 mln zł. Organami nadzoru rynku w obszarze ogólnego bezpieczeństwa produktów będą Prezes UOKiK oraz wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej.